Het beroep van orthoptist is nog tamelijk onbekend, hoewel het zeker niet nieuw is. In 2018 heeft de Nederlandse Vereniging van Orthoptisten (NVvO) haar 60-jarig bestaan gevierd.

De orthoptist is een paramedisch beroepsbeoefenaar,
die verantwoordelijk is voor een specifiek gedeelte van de oogheelkunde

De orthoptist is werkzaam in een oogheelkundige kliniek van een ziekenhuis of in een particuliere (oogheelkundige) praktijk. Een paar orthoptisten hebben een zelfstandig gevestigde praktijk. Ook zijn orthoptisten werkzaam bij de jeugdgezondheidszorg en in slechtziendencentra.

Orthoptie komt uit het Grieks. Het is een samentrekking van het woord  orthos = recht en van het werkwoord opsis = zien. Orthoptie is de leer van het recht zien.

‘Goed of recht zien’ betekent het hebben van:

• een goede gezichtsscherpte van het rechter- en linkeroog
• een rechte oogstand
• goede oogbewegingen
• een goede verwerking van de beelden van beide ogen, gestuurd vanuit de hersenen

 
Orthoptisten bieden zorg afgestemd op de individuele patiënt.
De orthoptist onderzoekt en behandelt klachten of problemen op het gebied van:

• scheelzien (strabismus)
• lui oog (amblyopie)
• dubbelzien (diplopie)
• oogbewegingsstoornissen
• verziendheid, bijziendheid en cilindrische refractie- afwijkingen bij kinderen
• specifieke hoofdpijn- en leesklachten

De vierjarige HBO-opleiding wordt gegeven aan de Hogeschool Utrecht.

Definities 'Orthoptie'

Zoals al eerder opgemerkt was de definitie van ‘orthoptie’ in vele woordenboeken sterk verouderd en aan verbetering toe. Met grote trots laten weten dat de werkgroep ‘Orthoptie in woordenboeken’ inmiddels een nieuwe moderne definitie van ‘orthoptie – orthoptist’ heeft aangedragen. De volgende definities zijn opgesteld:

Definitie ten behoeve van woordenboeken

Orthoptie: de  wetenschap, die zich bezighoudt met de ontwikkeling van het normale zien met twee ogen en met de afwijkingen daarin (scheelzien, dubbelzien).  

Orthoptist: paramedicus, die zich bezighoudt met het onderzoek en de niet-chirurgische behandeling van afwijkingen in de samenwerking van de ogen en de oogmotoriek (scheelzien, dubbelzien en het zogenaamde luie oog).

Omschrijving ten behoeve van encyclopedieën

De orthoptist is een paramedicus, werkzaam binnen het vakgebied van de oogheelkunde. Naast oogartsen, optometristen en contactlensspecialisten nemen orthoptisten een eigen,  zelfstandige plaats in binnen een specifiek deel van de oogzorg.

De orthoptist onderzoekt het gezichtsvermogen, de samenwerking tussen beide ogen en de oogmotoriek. De orthoptist spoort afwijkingen en de gevolgen daarvan op, zoals scheelzien al of niet gepaard gaand met dubbelzien en het luie oog.

Tot het specifieke werkterrein van de orthoptist behoort:

• Het onderzoek naar het gezichtsvermogen, het meten van een eventuele brilsterkte en het voorschrijven van een bril met corrigerende glazen bij kinderen in de leeftijd tot circa 12 jaar. Een kinderbril kan alleen op betrouwbare basis voorgeschreven worden na toediening van pupilverwijdende druppels.
• Onderzoek, evaluatie, behandeling en begeleiding bij patiënten met scheelzien en dubbelzien.
• Onderzoek en de vaak langdurige behandeling van het zogenaamde luie kinderoog, dat  lui is als gevolg van een ongelijke brilsterkte van de twee ogen en/of scheelzien.
• In multidisciplinair verband het onderzoek naar de oogmotoriek bij patiënten met dubbelzien als gevolg van neurologische afwijkingen en ziekte of letsel van de oogkas. Het stellen van de orthoptischedeeldiagnose, de evaluatie en de begeleiding bij deze groep patiënten.
• Een consult bij een orthoptist voor kinderen tot circa 12 jaar kan sinds augustus 2011 zonder verwijsbrief van de huisarts aangevraagd worden.

De opleiding tot orthoptist, afgerond met een hbo-bachelordiploma, wordt in Nederland verzorgd door de Hogeschool van Utrecht.

* de redacties van de betreffende woordenboeken en encyclopedieën, in boekvorm of online, werden aangeschreven met het verzoek om de woorden met de aangeleverde omschrijvingen in de eerstvolgende editie op te nemen. Alle aangeschreven redacties hebben inmiddels gereageerd, overwegend positief! Het aanbrengen van de veranderingen zal in sommige gevallen pas later in de toekomst geschieden, omdat recentelijk een nieuwe editie in boekvorm verschenen is. Online zal de aanpassing van de tekst sneller plaatsvinden. Wij blijven dit met aandacht volgen.
 

Andere documenten die wellicht voor u interessant zijn:

• Beroepscode en Gedragsregels Orthoptist
• Beroepsprofiel Orthoptist (Nederlands en Engels) (pdf)